Thông quan là gì?
Căn cứ vào Khoản 1 Điều 4 của Luật Hải quan năm 2014, thông quan là việc hoàn thành các thủ tục hải quan để hàng hóa có thể được nhập khẩu, xuất khẩu hay đặt dưới chế độ quản lý nghiệp vụ hải quan khác.
2. Quy trình cơ bản thủ tục hải quan hàng hóa xuất khẩu
Sau đây là quy trình cơ bản của thủ tục hải quan hàng hoá xuất khẩu:
Khai thông tin xuất khẩu (EDA)
Người khai hải quan cần khai những thông tin xuất khẩu với nghiệp vụ EDA trước khi tiến hành đăng ký tờ khai xuất khẩu. Sau khi đã khai đầy đủ 109 chỉ tiêu trên màn hình EDA, người khai hải quan phải tới hệ thống VNACCS để nó tự động cấp số, xuất ra những chỉ tiêu liên quan tới thuế suất, tên tương ứng với những mã nhập vào. (Chẳng hạn: tên của nước nhập khẩu tương ứng với mã nước, tên của đơn vị xuất khẩu tương ứng với mã số doanh nghiệp…), tự động tính toán những chỉ tiêu liên quan tới trị giá, thuế… và phản hồi lại cho đối tượng khai hải quan tại màn hình đăng ký tờ khai – EDC.
Khi hệ thống cấp số thì bản khai thông tin xuất khẩu EDA sẽ được lưu trên hệ thống VNACCS.
Đăng ký tờ khai xuất khẩu (EDC)
Khi nhận được màn hình đăng ký tờ khai (EDC) khi hệ thống phản hồi, người khai hải quan kiểm tra những thông tin đã khai báo, toàn bộ thông tin do hệ thống tự động xuất ra, tính toán. Trong trường hợp người khai hải quan khẳng định những thông tin đó là chính xác thì gửi tới hệ thống để đăng ký tờ khai.
Nếu sau khi kiểm tra, người khai hải quan phát hiện có các thông tin khai báo không chính xác, cần chỉnh sửa thì phải sử dụng nghiệp vụ EDB gọi lại màn hình khai thông tin xuất khẩu (EDA) để có thể sửa các thông tin cần thiết và thực hiện những công việc như đã hướng dẫn ở trên.
Kiểm tra điều kiện đăng ký tờ khai
Trước khi cho phép đăng ký tờ khai, hệ thống sẽ tự động kiểm tra lại Danh sách doanh nghiệp không đáp ứng đủ điều kiện đăng ký tờ khai (doanh nghiệp có nợ quá thời hạn 90 ngày, doanh nghiệp tạm dừng hoạt động, giải thể hay phá sản…). Nếu như doanh nghiệp thuộc danh sách nêu trên sẽ không được đăng ký tờ khai và hệ thống sẽ phản hồi lại cho những người khai hải quan biết.
Phân luồng, kiểm tra, thông quan
Khi tờ khai đã được đăng ký, hệ thống sẽ tự động phân luồng, bao gồm 3 luồng xanh, vàng, đỏ.
Đối với các tờ khai luồng xanh
Nếu số thuế phải nộp bằng 0: Hệ thống tự động cấp phép thông quan (trong khoảng thời gian dự kiến 3 giây) và xuất ra cho những người khai “Quyết định thông quan hàng hóa”.
Nếu số thuế phải nộp khác 0:
- Khi đã khai báo nộp thuế bằng với hạn mức hoặc thực hiện bảo lãnh (chung, riêng): Lúc này, hệ thống tự động kiểm tra những chỉ tiêu khai báo liên quan tới hạn mức, bảo lãnh, nếu như số tiền hạn mức hoặc bảo lãnh lớn hơn hay bằng số thuế phải nộp, hệ thống khi đó sẽ xuất ra cho người khai “chứng từ ghi số thuế phải thu” cùng với “Quyết định thông quan hàng hóa”. Nếu như số tiền hạn mức hoặc bảo lãnh nhỏ hơn số thuế phải nộp và hệ thống sẽ báo lỗi.
- Khi khai báo nộp thuế ngay (chuyển khoản, nộp tiền mặt ở cơ quan hải quan….): Hệ thống xuất ra cho những người khai “chứng từ ghi số thuế phải thu. Khi người khai hải quan đã nộp thuế, phí, lệ phí và hệ thống VNACCS đã nhận được thông tin về việc nộp thuế phí, lệ phí thì hệ thống sẽ xuất ra “Quyết định thông quan hàng hóa”.
Cuối ngày thì hệ thống tập hợp toàn bộ tờ khai luồng xanh chuyển sang VCIS.
Đối với các tờ khai luồng vàng, đỏ
Hệ thống chuyển dữ liệu tờ khai luồng vàng, đỏ trực tuyến từ VNACCS sang Vcis.
- Cơ quan hải quan
a1: Kiểm tra, xử lý tờ khai trên màn hình của hệ thống VCIS:
- Lãnh đạo: Ghi nhận những ý kiến chỉ đạo công chức được phân công về quá trình kiểm tra, xử lý với tờ khai vào ô tương ứng trên “màn hình kiểm tra tờ khai”;
- Công chức được phân công xử lý tờ khai: Tiến hành ghi nhận các ý kiến đề xuất, những nội dung cần xin ý kiến lãnh đạo, kết quả kiểm tra và xử lý tờ khai vào ô tương ứng trên “màn hình kiểm tra tờ khai”
- Nếu như lãnh đạo, công chức không ghi nhận những nội dung trên, hệ thống sẽ không cho phép thực hiện nghiệp vụ CEE.
a2. Sử dụng nghiệp vụ CKO với mục đích:
- Thông báo cho những người khai hải quan về địa điểm, hình thức và mức độ kiểm tra thực tế hàng hoá (đối với những hàng hoá thuộc luồng đỏ);
- Chuyển luồng từ luồng đỏ sang luồng vàng, hay từ luồng vàng sang luồng đỏ (nếu như quy trình nghiệp vụ quy định).
a3: Sử dụng nghiệp vụ CEE để
- Nhập hoàn thành kiểm tra hồ sơ với luồng vàng;
- Nhập hoàn thành kiểm tra hồ sơ và thực tế hàng hoá với luồng đỏ.
a4. Sử dụng nghiệp vụ EDA01 để tiến hành nhập nội dung hướng dẫn/yêu cầu những thủ tục, sửa đổi nội dung khai báo, ấn định thuế sau đó gửi cho người khai hải quan để thực hiện.
- Người khai hải quan
- Tiếp nhận phản hồi của hệ thống về kết quả phân luồng, hình thức, địa điểm, mức độ kiểm tra thực tế hàng hoá;
- Nộp hồ sơ giấy để cơ quan hải quan kiểm tra chi tiết về hồ sơ; chuẩn bị các điều kiện để kiểm tra thực tế hàng hoá;
- Thực hiện đầy đủ những nghĩa vụ về thuế, phí, lệ phí (nếu như có).
- Hệ thống
(1) Xuất ra cho người khai “Tờ khai hải quan” (có nêu rõ ràng kết quả phân luồng tại chỉ tiêu: Mã phân loại kiểm tra)o:p>
(2) Xuất ra Thông báo yêu cầu về việc kiểm tra thực tế hàng hóa đối với hàng hóa được phân vào luồng đỏ hay khi cơ quan hải quan sử dụng nghiệp vụ CKO để chuyển luồng.
(3) Ngay sau khi cơ quan hải quan thực hiện xong nghiệp vụ CEE thì hệ thống sẽ tự động thực hiện các công việc sau:
- Nếu số thuế phải nộp bằng 0: Hệ thống tự động cấp phép thông quan và xuất ra cho người khai “Quyết định thông quan hàng hóa”.
- Nếu số thuế phải nộp khác 0:
- Trường hợp đã khai báo nộp thuế bằng với hạn mức hoặc thực hiện bảo lãnh (chung, riêng): Hệ thống sẽ tự động kiểm tra những chỉ tiêu khai báo liên quan tới hạn mức, bảo lãnh, trong trường hợp số tiền hạn mức hay bảo lãnh lớn hơn hoặc bằng với số thuế phải nộp, hệ thống sẽ xuất ra cho những người khai “chứng từ ghi số thuế phải thu” cũng như “Quyết định thông quan hàng hóa”. Nếu như số tiền hạn mức hay bảo lãnh nhỏ hơn số thuế phải nộp, hệ thống sẽ tự động báo lỗi.
- Nếu khai báo nộp thuế ngay (chuyển khoản, nộp tiền mặt ở cơ quan hải quan….): Lúc này, hệ thống xuất ra cho người khai “chứng từ ghi số thuế phải thu. Khi những người khai hải quan đã thực hiện nộp thuế, phí, lệ phí và hệ thống VNACCS đã nhận thông tin về việc nộp thuế phí, lệ phí thì hệ thống sẽ xuất ra “Quyết định thông quan hàng hóa”.
- Khai sửa đổi, bổ sung trong thông quan
Việc khai sửa đổi, bổ sung trong thông quan sẽ được thực hiện từ sau khi đăng ký tờ khai tới trước khi thông quan hàng hoá. Để có thể thực hiện khai bổ sung trong thông quan, những người khai hải quan sử dụng nghiệp vụ EDD sẽ gọi lại thông tin tờ khai xuất khẩu (EDA) nếu khai sửa đổi, bổ sung lần đầu haythông tin khai xuất khẩu đã được sửa đổi (EDA01) khi khai sửa đổi, bổ sung từ lần thứ 2 trở đi.
Khi đã khai báo xong tại nghiệp vụ EDA01, những người khai hải quan gửi tới hệ thống VNACCS, lúc này hệ thống sẽ cấp số tờ khai sửa đổi và phản hồi lại những thông tin sửa đổi tờ khai tại màn hình EDE, những người khai hải quan ấn nút “gửi” tại màn hình này, sau đó hoàn tất việc đăng ký tờ khai sửa đổi, bổ sung.o:p>
Số của tờ khai sửa đổi là ký tự cuối cùng của ô số tờ khai. Lúc này, số lần khai báo sửa đổi, bổ sung trong thông quan 9 lần tối đa tương ứng với ký tự cuối cùng của số tờ khai từ 1 – 9; nếu không khai bổ sung trong thông quan thì ký tự cuối cùng của số tờ khai sẽ là 0.
Khi người khai hải quan cần khai sửa đổi, bổ sung tờ khai, thì tờ khai sửa đổi, bổ sung sẽ được phân luồng vàng hay luồng đỏ (không phân luồng xanh);
Những chỉ tiêu trên màn hình khai sửa đổi, bổ sung (EDA01) tương tự các chỉ tiêu trên màn hình khai thông tin xuất khẩu (EDA). Điểm khác nhau là 1 số chỉ tiêu (nêu chi tiết tại phần hướng dẫn nghiệp vụ EDA01) không nhập được trong EDA01 do không được sửa đổi hay không thuộc đối tượng sửa đổi.